24 KASIM ÖĞRETMENLER GÜNÜ MÜNASEBETİYLE,
ATATÜRK’ÜN TÜRKÇELEŞTİRDİĞİ GEOMETRİ TERİMLERİ: “Müsellesin, zaviyetan-ı dahiletan mecmu’ü 180 derece ve müselles-i mütesaviyü’l-adla, zaviyeleri biribirine müsavi müselles demektir.” Yerine, “Üçgenin iç açıları toplamı 180 derecedir ve eşkenar üçgen, açıları birbirine eşit üçgen demektir.” dememizi Atatürk’e borçluyuz. Atatürk’ün geometri kitabı, bilimsel terimlerin Türkçeleştirilmesinde karşımıza çıkan ilk adım yine, Atatürk’ün 1936-37 kış aylarında kendisinin yazdığı ve geometri öğretiminde yol gösterici olarak tasarlanan 44 sayfalık bir geometri kitabı. Kitap, 1937’de Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yazar adı konmadan yayınlanmış, 1971 yılında da ikinci bir baskısı Türk Dil Kurumu tarafından çıkarılmış. Kitapta yer alan, günümüzde de kullanılmakta olan pek çok terim, Atatürk tarafından türetilmiş. Atatürk’ün türettiği sözcükler ile daha önce kullanılan Osmanlıca sözcükler karşılaştırıldığında yapılan işin önemi ortaya çıkıyor. Aşağıdaki tablodan da görülebileceği gibi bugün kullandığımız matematik terimlerinin hemen hemen tamamı Atatürk tarafından türetilmiştir. Şimdi lütfen aşağıdaki geometri terimlerine bir göz gezdiriniz. Osmanlı sevdalılarına sormak gerek, Osmanlıca olan kelimelerle modern bir fen eğitimi mümkün mü? En büyük Osmanlı sevdalısı bile, dünya ekonomik krize girdiğinde, "Bizi hatt-ı mümas geçti" demek yerine “Bizi teğet geçti” demiş ve Atatürk’ün Geometri terimini kullanmış ise amaç yerine gelmiştir. İşte Atatürk'ün büyüklüğü de buradadır. OSMANLICASI ATATÜRK’ÜN DİLİNDEN TÜRKÇESİ BU’UD BOYUT MEKAN UZAY SATIH YÜZEY KUT’R ÇAP NISF-I KUT’R YARIÇAP KAV’S YAY MUHİT-İ DAİRE ÇEMBER HATT-I MÜMAS TEĞET ZAVİYE AÇI RE’SEN MÜTAKABİL ZAVİYE TERS AÇI ZAVİYETAN’I MÜTEBADİLETAN-I DAHİLETAN İÇ TERS AÇI KAİDE TABAN UFKİ YATAY ŞAKULİ DÜŞEY AMUDİ DİKEY ZAVİYETAN-I MÜTEVAFIKAN YÖNDEŞ AÇILAR VA’ZİYET KONUM MUSTAFİL DİKDÖRTGEN MUHAMMES BEŞGEN MÜSELLES-İ MÜTESAVİVÜ’L-ADLA EŞKENAR ÜÇGEN MÜSELLES-İ MÜTESAVİVÜ’SŞAKEYN İKİZKENAR ÜÇGEN ŞİBH-İ MÜNHARİF YAMUK MECMU TOPLAM NİSBET ORAN TENASÜB ORANTI MESAHA-İ SATHİYYE ALAN MÜŞTAK TÜREV MÜSAVİ EŞİT MAHRUT KONİ MAHRUTİ KONİK FARAZZİYE VARSAYIM HAT ÇİZGİ MUKAVVES EĞRİ SEVİYYE DÜZEY DI-LI KENAR MUVAZZİ PARALEL / KOŞUT MENŞUR PRİZMA HATT-I MAİL EĞİK VETER KİRİŞ RE’S KÖŞE ZAVİYE-İ HADDE DAR AÇI HATTT-I MUNASİF AÇIORTAY MUHİT ÇEVRE KAİM ZAVİYELİ MÜSELLES DİKEY ÜÇGEN TAMAMLIYAN ZAVİYE TÜMEY AÇI MURABBA KARE AŞAR ONDALIK KAT-I MÜKAFTİ PARABOL EHRAM PİRAMİT SUR-ET PAY MAHREÇ PAYDA MÜŞTAK TÜREV TARH ÇIKARMA TAKSİM BÖLME MAKSUMUN ALEYH BÖLEN KAABİLİYYET-İ TAKSİM BÖLÜNEBİLME ZARB ÇARPMA MAZRUB ÇARPAN MAZRUBAT-I TEFRİK ÇARPANLARA AYIRMA
NOT: Yukarıdaki yazımızda www.matematikçiler.com sitesinden alıntılar mevcuttur. Atatürk’ün Geometri Kitabı, Sayfa:16
21 KASIM 2017
|
2504 kez okundu
YorumlarHenüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |